برنج غله ای است که به عنوان یکی از مهمترین و اصلی ترین منابع غذایی در جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول در بسیاری از کشورها، به خصوص درکشورهای آسیایی، به عنوان یک غذای پایه مصرف می‌شود. دانه های برنج در تهیه انواع غذاها، نان، آرد، شیرینی‌پزی و دیگر فرآورده‌های غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
تاریخچه کاشت برنج در جهان
به طور دقیق مشخص نیست که از چه زمانی بشر برای اولین بار متوجه شد که گیاه برنج یک منبع غذایی مفید برای انسان است و کشت آن را آغاز کرد.
طبق شواهد و مدارک موجود بسیاری از مورخان بر این باورند که کاشت برنج از 5000 سال قبل از میلاد مسیح وجود داشته است و اولین بار در مناطق شرقی آسیا در کشورهای هند و چین کشف شده است. قدیمی ترین تاریخی را که می‌توان به طور قطع، به کاشت برنج نسبت داد از حفاری در هندوستان بدست آمده است. باستان شناسان در طی این حفاری، برنجی را کشف کردند که قدمت آن به 4.530 سال قبل از میلاد می رسد.
درحالیکه اولین ذکر ثبت شده از وجود و کاشت برنج در چین مربوط به 2.800 قبل از میلاد است.
تاریخچه کاشت برنج در ایران
طبق شواهد و مدارک تاریخی موجود، برنج از هند به ایران وارد شده و از ایران به روم و غرب رفته است.
اگر بخواهیم به اولین نشانه های کاشت و مصرف برنج در ایران اشاره کنیم باید به کاوش‌های انجام شده در سال 1387 تا 1391 توسط دانشگاه پکن در قلعه کش (یک محوطه باستانی در نزدیکی آمل) در منطقه مازندران رجوع کنیم. در طی این حفاری حبوباتی چون عدس و نخود و غلاتی چون جو و برنج کشف شد. برنج کشف شده از این کاوش قدمتی 2.500 تا 3.000 ساله دارد. بنابراین کاشت و مصرف برنج به طور قطع از زمان هخامنشیان و حتی قبل از هخامنشیان در ایران وجود داشته است.
اگر بخواهیم ریشه ی کاشت و مصرف برنج را قبل از هخامنشیان ردیابی کنیم می توانیم به سنگ نوشته ها و تمثال های باستانی کشف شده در برخی از نقاط ایران مانند خراسان اشاره کنیم. در این سنگ نوشته تصاویر برنج به همراه توصیفاتی مانند برکت و ثروت کنده کاری شده است.
بعلاوه در برخی از سایت های باستان‌شناسی، سفال‌هایی که مربوط به فرآیندی مانند پرورش و فرآوری برنج هستند، کشف شده است. این سفال‌ها شامل طرح‌هایی مرتبط با کشت برنج و استفاده از برنج در غذاها می‌باشند.
خواص برنج:
برنج، علاوه بر طعم و مزه خوشایند، دارای خواص متعددی است که برای حفظ سلامتی بدن انسان سودمند است.
برخی از خواص برنج عبارتند از:
1.منبع انرژی:
برنج با داشتن کربوهیدرات قابل هضم، به عنوان یک منبع اصلی انرژی برای بدن عمل میکند. این انرژی به عنوان سوخت برای فعالیت‌های روزمره، حرکت، ورزش و تمرکز ذهنی و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
2.فیبر غذایی:
برنج دارای مقدار قابل توجهی فیبر غذایی است که به سلامت دستگاه گوارش کمک میکند. فیبر غذایی موجود در برنج، در کاهش کلسترول خون و حفظ سطح قند خون هم موثر است.
3.ویتامین‌ها و مواد معدنی:
برنج حاوی مقادیر قابل توجهی ویتامین مانند ویتامین B1، B3، B6 و مواد معدنی از جمله مس، منیزیم و سلنیوم است. این مواد مغذی برای عملکرد بهینه سیستم عصبی، عضلات، استخوان‌ها و سیستم ایمنی بدن ضروری هستند.
4.کمک به کنترل وزن:
مصرف برنج به میزان مناسب، احساس سیری را بهبود می‌بخشد و از افزایش وزن زیاد جلوگیری میکند.
5.مقابله با التهابات:
برنج در کاهش خطر بروز بیماری‌های التهابی مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و بعضی از بیماری‌های التهابی مفاصل مؤثر است.
6.حفظ سلامت قلب و عروق:
آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی موجود در برنج می‌توانند به کاهش فشار خون، کاهش التهابات و بهبود عملکرد قلب و عروق کمک کنند.
واژه شناسی کلمه برنج:
همانطور که گفته شد اولین بار برنج ازکشور هند وارد ایران شده است، بنابراین بسیاری از لغات مربوط به برنج هم از زبان هندی وارد زبان فارسی شده است؛ لغاتی چون چمپا (نوعی برنج) و شالی (برنج پوست نکنده ) و چلو از لغت چاول هندی ( به معنای پُلو) می باشد.
لغت ( پلو ) از لهجه گیلکی به نام پلا (برنج پخته) اقتباس شده و سپس به صورت لغت ( پلاو ) در زمان صفویه رواج یافته است. پلاو هم در طول زمان به منظور سهولت در تلفظ به صورت پلو درآمده و تلفظ می‌شود.
کلمه برنج از زبان بومیان اریس اقتباس شده است که بعدها در زبان سانسکریت ( وربهی ) خوانده شده و سپس به ( وزیری ) تبدیل گشته است.
برنج از زبان پارسی کهن (کلمه وزیری ) به یونانی رفته و «اُروزا» شده است. از یونانی به لاتین رفته و oriza شده و در ایتالیایی riso و در فرانسوی کهن ris شده است. از فرانسوی به انگلیسی رفته و rice شده و در فرانسوی امروزی riz (ری) گفته می‌شود. از یونانی به دیگر زبان‌های اروپایی هم رفته است (آلمانی: reis و لهستانی ryż و روسی рис = ris هم چنین از یونانی به عربی رفته است و در این زبان «اَرُز» (اَرُزّ و رُزّ) شده است. در زبان اردو هم به آن اَرُز می‌گویند.
آب و هوای مناسب کاشت برنج:
بهترین زمان:
میانگین دمای مناسب برای رشد برنج بین ۲۰ تا ۳۷ درجه سانتی گراد می باشد، اگر دمای هوا پایین باشد سرعت رشد برنج کند می شود. البته گرمای هم از مرغوبیت برنج می کاهد.
نور مناسب:
دانه های برنج برای رسیدن، مانند اکثر گیاهان نیازمند نور مناسب هستند.
آب مناسب :
دانه های برنج نسبت به بقیه گیاهان برای رشد، به آب بیشتری نیاز دارد. همانطورکه درباره دمای هوا گفته شد، دمای آبی که محصول برنج را آبیاری میکند هم مهم است اگر سرد باشد رشد دانه های برنج را به تاخیر می اندازد و اگر دمای بالایی داشته باشد باعث از بین رفتن مرغوبیت برنج می شود.
برنج کاران آب مورد نیاز شالیزارهای خود را اغلب از آب باران یا آب رودخانه ها تامین می کنند. البته باران بیش ازحد هم میتواند آفتی برای رشد دانه های برنج باشد.
رطوبت مناسب:
رطوبت بین ۷۰ تا ۸۰ درصد برای رشد برنج مناسب می باشد و اگر این رطوبت به ۵۰ درصد کاهش پیدا کند باعث می شود روند رشد به خوبی صورت نگیرد.
خاک مناسب:
بهترین خاک برای رشد برنج خاک رس است اما اگر در خاک های مختلف میزان رطوبت کافی باشد دانه های برنج رشد خوبی خواهند داشت.
امیدوارم این مقاله در آشنایی بیشتر شما با این محصول، موثر بوده باشد در مقالات بعدی به معرفی انواع برنج و نحوه نگهداری صحیح آن می پردازیم.
